Anal (Makatta) Ağrı
Anal (Makatta) Ağrıya Ne Sebep Olur?
Anal ağrının temel sebebinin şişmiş dokunun anüsten dışarı sarktığı hemoroidal hastalık olduğu yönünde genel bir kanı vardır. Ancak anal ağrının sebepleri şunlar olabilir:
- Fissür; dışkının anüste yarattığı yırtıktır, ağrısı da genelde akut, keskin bir ağrıdır. Ağrının saatler sürmesine sebep olan kas spazmları eşlik edebilir.
- Apse; bakteriyal enfeksiyondan kaynaklanır ve ateş, gece terlemesi ve uzamış sabit ağrıya sebep olur.
- Mantar enfeksiyonu; şiddeti apseden daha düşük uzamış ağrıya sebep olabilir.
- Tümör/Kanser; gittikçe kötüleşen ağrıların sebebi olabilir.
- Leğen kemiği bölgesindeki kas spazmları; hızla çözülen keskin ağrılar yapar.
- Fistül; rektum ile cilt arasında oluşmuş anormal bir kanaldır; özellikle dışkı ile tıkanırsa ve tıkanıklığın arkasında bir abse oluşursa ağrılı olabilir.
- Anal ülser; bir tür açık hassas yaradır; ağrılı olabilir ve enfeksiyona işaret edebilir.
- Rektumda cinsel yolla bulaşan hastalıklar; gonore (bel soğukluğu), klamidya veya herpes enfeksiyonlarıdır.
- Cilt problemi; dermatit veya sedef hastalığı gibi kaşınma ve yanma yapan durumlardır.
Anal Ağrı Ne Zaman Ortaya Çıkar?
- Dışkılama sırasında: genelde bir fissür, yani anüsteki bir yırtık dolayısıyla olur. Dışkı, anüsün sıkı kasları içinden ilerlerken yanma olur. Ağrı genellikle dışkılama bittiğinde sona erer ancak spazm devam ederse ağrı da devam edebilir.
- Silinme ile: genellikle bir cilt probleminden veya mantar enfeksiyonundan kaynaklanır.
- Dışkılamadan bağımsız olarak sürekli: daha çok bir apse veya enfeksiyon, bazen de tromboze (pıhtıyla tıkanmış) bir hemoroid sebebiyle olur ancak tümör kaynaklı da olabilir.
- Zamanla artan şekilde: tromboze olmuş bir hemoroide, enfeksiyona veya tümöre işaret eder.
- Oturamayacak kadar şiddetli: bir apseye, kas spazmına veya tümöre işaret eder.
Ağrı Nerede Hissedilir?
- Dışkının çıktığı anal açıklığın önünde veya arkasında hissedildiği saptanabilen ağrı genellikle bir fissüre bağlıdır. Bu bölgede bezelye büyüklüğünde sert bir şişliğin de eşlik ettiği bir ağrı da fissür ile ilişkilendirilebilir.
- Derin dokudaki bir şişlik ile ilişkili bir ağrı genellikle bir apseden kaynaklanır. Apsenin ağrısı genellikle günler içerisinde ortaya çıkar ve anüsün etrafındaki ciltte ağrılı bir şişlik hissedilebilir.
- Anal açıklıkta aniden ortaya çıkan mavi renkli sert şişlik genellikle tromboze olmuş (pıhtı ile tıkanmış) bir hemoroiddir. Hemoroid, yumuşak süngerimsi hassas bir kitle veya şişlik şeklinde de olabilir.
- Aylar içerisinde ortaya çıkan ağrılı bir şişkinlik kanserin bulgusu olabilir.
- Makat açıklığında veya açıklığın etrafında hissedilen cilt ağrısı travmaya, mantar enfeksiyonuna ve anal bölgenin şiddetli ve fazla temizlenmesine bağlı olarak görülebilir.
Anal Ağrı Ne Zaman Ciddi Bir Soruna İşaret Eder?
24-48 saat içerisinde basit ilaçlarla geçmeyen anal ağrılarda doktora başvurulmalıdır. İki haftadan uzun süren anal ağrı, ciddi bir durumun habercisi olabilir. Zamanla şiddeti artan kronik anal ağrı, muhtemelen bir kansere işaret etmektedir.
Başka Hangi Belirtilere Dikkat Etmeliyim?
Anal açıklığın etrafındaki ciltte sıcaklık veya kızarıklık var mı?
Anal açıklık şiş mi?
Anüs nemli veya kuru mu?
Bir kitle varsa, mavi, kırmızı veya sarı renkte mi? Yumuşak veya sert mi? Ağrılı mı?
Ciltte bir ülser (açık yara) var ise düz mü, kırmızı renkte mi, kenarları belirgin ve kalkık mı?
Dışkılama ağrılı mı? Ağrı otururken bile var mı?
Ağrı, bir ishal atağıyla tetiklenip sonrasında daha kötüleşiyor veya kalıcı hale geliyor mu?
Ağrı, kabızlık sonrasındaki dışkılama ile mi oluyor?
Ağrıya Kanamanın Eşlik Etmesi Ne Anlama Gelir?
- Ağrılı ve kanamalı dışkılamanın en sık sebebi bir fissürdür (çatlak).
- Tromboze olmuş hemoroidler de kanama yapabilir.
- Dışkılamadan bağımsız olan kanamalı ağrının en sık sebebi, anal cildin mantar gibi bir mikropla enfeksiyonu veya kötü anal bakımdır.
- Anüste kaşıntı ve yanma genellikte bir kanama ve ağrı sebebidir. Bunun sebebi genelde anüsün etrafındaki ciltten ıslak akıntıdır.
Anal Ağrıyı Gidermek İçin Neler Yapılabilir?
Lifli beslenme şekli ve günde 8-10 bardak su tüketimi ile tedavi edilebilir durumların çoğundaki anal ağrı giderilebilir. Günde 25-30 gram lif alımı sağlayacak şekilde beslenmek çoğu hastada anal ağrıyı rahatlatmaktadır.
Bu alanın travmadan korunması gerekir. Anüs etrafında herhangi bir sabun kullanmayın. Anüsü ovalamayın ve kaşımayın.
Vazelin türevleri dahil kremler ve nemden uzak durun. Kuru soğuk veya sıcak uygulamaları ağrıyı kötüleştirebilir ancak nemin herhangi bir anal probleme hiçbir yardımı olmayacaktır. Sadece hekiminizin önerdiği ilaçları kullanın.
Anal Ağrı İle İlgili Ne Zaman Bir Cerrahtan Destek Alınmalıdır?
Erken teşhis, burada anahtar meseledir. Anüsteki herhangi bir kitle bir hekim tarafından değerlendirilmelidir. Ciltteki tahriş ve enfeksiyonlar ile cinsel yolla bulaşan hastalıklar ağızdan ilaçlarla ve/veya kremlerle tedavi edilebilir. Eğer kan pıhtısı veya absenin sebep olduğu bir kitle söz konusuysa cerrahi olarak boşaltım yapılabilir. Ağrının sebebi bir fistül ise cerrahi operasyon gerekir. Ağrılı bir hemoroidal hastalık birkaç şekilde tedavi edilebilir, genellikle de günü-birlik şartlarda sorun giderilir. Fissürler tıbbi tedaviye yanıt verebilir ancak cerrahi müdahale de gerektirebilirler. Hastaların önemli bir kısmında anüs ve rektumdaki kanseröz kitleler erken dönemde ameliyat, radyoterapi veya kemoterapi ile tedavi edilebilir. Beklemek, bir seçenek değildir.
*Buradaki metin genel bir bilgilendirme olup, hastalıklar değişkenlik gösterebileceğinden kişisel değerlendirme için cerrahınızla görüşünüz.
*Amerikan Kolon ve Rektum Cerrahları Derneği’nin hasta bilgilendirme broşürlerinden tercüme edilmiştir.
