Crohn Hastalığı
Crohn Hastalığı Nedir?
Crohn hastalığı temel olarak sindirim sistemini etkileyen kronik iltihabi bir bağırsak hastalığıdır. Ağızdan anüse kadar tüm sindirim sistemini etkileyebilmesine rağmen genellikle ince bağırsağın son kısmını (ileum) ve/veya kalın bağırsağı (kolon ve rektumu) etkiler.
Crohn hastalığı hayat boyu bir çok dönemde tekrarlama olasılığı olabilen kronik bir hastalıktır. Bazı hastalar uzun süre (yıllar boyu) hastalıksız dönemde yaşayabilir. Hastalıksız dönemin ne zaman olacağını veya belirtilerin ne zaman tekrarlayacağını belirleyen bir yöntem yoktur.
Crohn Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Crohn hastalığı, bağırsağın herhangi bir kısmını etkileyebileceği için belirtileri hastadan hastaya değişiklik gösterebilir. Sık karşılaşılan belirtiler karında kramp, karın ağrısı, ishal, ateş ve şişkinliktir. Bütün hastalar bahsedilen belirtilerin tamamını göstermeyebilir ve bazılar hiçbir belirtiyi göstermeyebilir. Diğer belirtiler ise makatta ağrı veya akıntı, cilt yaraları, anal apse, anal fissür ve eklem ağrısıdır (artrit).
Crohn Hastalığından Kimler Etkilenir?
Her yaş grubu etkilenebilir ancak hastaların çoğu 16-40 yaş arası geç erişkinlerden oluşmaktadır. Crohn hastalığı sıklıkla kuzey ikliminde yaşayan insanlarda olur. Kadın ve erkeği eşit oranda etkiler ve bazı ailelerde sık ortaya çıkar. Crohn hastalığı olan hastaların yaklaşık %20’sinin akrabalarında sıklıkla kız veya erkek kardeşlerinde, bazen anne-baba veya çocuklarında iltihabi bağırsak hastalığının bazı formları olabilir.
Crohn hastalığı ve benzer durumda olan ülseratif kolit, inflamatuar bağırsak hastalığı olarak bilinmektedir ve aynı grupta yer alır. Yapılan çalışmalara göre Türkiye’de Crohn hastalığının görülme sıklığı 47/100.000 iken ülseratif kolitin ise 79/100.000’dur.
Crohn Hastalığının Nedeni Nedir?
Tam nedeni bilinmemektedir ama varsayımlar immünolojik (bağışıklık sistemi) ve/veya bakteriyel sebepler üzerinde odaklanmaktadırlar. Crohn hastalığı bulaşıcı değildir ancak genetik eğilimi vardır.
Crohn Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Başlangıç tedavisi hemen her zaman ilaç tedavisidir. Crohn hastalığı için ‘’kür’’ (tamamen) tedavi yoktur ama bir veya daha fazla ilaç erken Crohn hastalığını tedavi olanağı sağlar ve belirtilerini hafifletir. En fazla reçete edilen ilaçlar, prednizon ve metilprednizolon gibi kortikosteroidler ve çeşitli anti-inflamatuar ilaçlardır. Bazen 6-merkaptopürin ve azathiopürin gibi immünsüpresifler de kullanılabilir. Anal tutulumlu hastalarda ise metronidazol gibi immün sistem etkileri olan bir antibiyotik sıklıkla kullanılmaktadır.
İlerlemiş veya komplike Crohn hastalığı durumunda ameliyat önerilir. Bazen Crohn hastalığına bağlı bağırsakta perforasyon (delinme), obstrüksiyon (tıkanma) veya anlamlı kanama olursa acil ameliyat gerekebilir. Diğer daha az acil ameliyat gerektirebilecek durumlar ise apse veya fistül oluşumu, ağır anal hastalık veya uygun ilaç tedavisine rağmen hastalığın devam etmesi durumlarıdır.
Ne pahasına olursa olunsun ameliyattan kaçınılmalı mıdır?
Crohn hastalığının başlangıç tedavisinin ilaç tedavisi olduğu doğrudur ancak hastaların 3/4 ‘ünde günün birinde ameliyata ihtiyaç duyulur. Hastaların çoğunda Crohn hastalığında ameliyatın tehlikeli olabileceğine ve ameliyatın komplikasyon yaratacağına dair yanlış bir inanış vardır ve bu nedenle hastalar gereksiz yere ızdırap çekmektedirler.
Bir çok hasta ek bir ameliyata ihtiyaç duymamasına rağmen ameliyat ‘‘küratif’’ bir tedavi yöntemi değildir. En fazla uygulan ameliyat sadece etkilenen bağırsak kısmının çıkarılması ile sınırlıdır.
Ameliyat sıklıkla uzun dönem belirtilerin yatışmasını ve daha önce reçete edilen ilaçların daha kısıtlı kullanılmasını veya bırakılmasını sağlar. Ameliyatın bu hastalık konusunda deneyimli olan ekipler tarafından yapılması önerilir.
‘’Ameliyat, sıklıkla uzun dönem belirtilerin yatışmasını sağlar ve daha önce reçete edilen ilaçların daha az kullanılmasını veya kullanılma ihtiyacını ortadan kaldırır’’
*Buradaki metin genel bir bilgilendirme olup, hastalıklar değişkenlik gösterebileceğinden kişisel değerlendirme için cerrahınızla görüşünüz.
*Amerikan Kolon ve Rektum Cerrahları Derneği’nin hasta bilgilendirme broşürlerinden tercüme edilmiştir.